علائم و نشانه های سرطان ریه
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه در مراحل اولیه گسترش سرطان هیچ نشانه یا علامتی از بیماری نشان نمیدهند. از آنجایی که ریهها، پایانههای عصبی بسیار کمی دارند، درد یا سایر احساسات را حس نمیکنند، بنابراین علائم اولیه سرطان به سختی قابل مشاهده است. بسته به نوع سرطان ریه، علائم اولیه آن ممکن است شامل درد ارجاعی (دردی که در ناحیهای از بدن غیر از ریهها، مانند شانه درک میشود)، سرفه مزمن، مشکلات تنفسی و کاهش وزن باشد. برخی از این علائم به نوع سرطان بستگی دارد و هر مورد اولیه سرطان ریه همه این علائم را ندارد. بیشتر اوقات، علائم سرطان ریه تنها زمانی ظاهر میشود که تومور پیشرفتهتر میشود. حتی تومورهای نسبتا بزرگ همیشه باعث درد یا ناراحتی نمیشوند.
- برخی از مهمترین نشانهها در سرطان ریه عبارتاند از: سرفه، خستگی، تنگی نفس، درد قفسۀ سینه، کاهش اشتها و کاهش وزن، سرفه خلط دار یا خونی.
– سرفه مداوم
سرفه مداوم در بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان ریه گزارش شده است. سرفههای مرتبط با سرطان ریه احتمالا خود به خود (نه پس از ابتلا به یک بیماری) ایجاد شده و به مرور زمان بدتر میشود.
سرفه مداوم و مزمن سرفهای است که از بین نمیرود و حداقل هشت هفته طول میکشد. این نوع سرفهها میتوانند خشک یا خلط دار باشند. علاوه بر این ممکن است خواب شما را مختل کرده و یا حتی دردناک باشند.
البته سرطان ریه شایعترین دلیل برای بروز سرفه در افراد نیست؛ سرفه واکنش طبیعی بدن به ذرات تحریک کننده در گلو یا ریه ها میباشد. سرفه های حاد اغلب با بیماریهای عفونی همراهند. سرفههای مزمن احتمالا در اثر عوامل تحریککننده از جمله اسید معده، آلودگی یا دود ایجاد میشوند. آنها همچنین میتوانند با بیماریهای دیگری مانند آسم نیز مرتبط باشند.
سرفه سیگاری نیز یک نوع سرفه مزمن است که با کشیدن سیگار مرتبط است. سیگار کشیدن میتواند منجر به سرطان ریه شود، اما سرفه افراد سیگاری همیشه نشانه سرطان ریه نیست. سرفه سیگاری زمانی ایجاد میشود که دود تنباکو موهای پوشاننده مجاری تنفسی را از بین میبرد.
علاوه بر این، سیگار کشیدن میتواند باعث سرفه و مشکلات تنفسی در گروهی مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه(COPD) شود که شامل برونشیت مزمن و آمفیزم میباشد. COPD به مرور زمان بدتر شده و در نهایت میتواند به خودی خود کشنده باشد. این بیماری میتواند خطر ابتلا به سرطان ریه را تا پنج برابر افزایش دهد، اما سرفه مرتبط با COPD ناشی از سرطان ریه نیست. اگر سیگار را ترک کردید و سرفه شما در عرض یک ماه برطرف نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
– درد قفسه سینه
درد بی دلیل قفسه سینه میتواند نشانه اولیه سرطان ریه باشد. اگر نمی توانید به یاد بیاورید که این درد چگونه یا چرا شروع شده و در حال پیشرفت و بدتر شدن است، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. درد ممکن است هنگام خنده، سرفه یا تنفس عمیق افزایش یابد. از آنجایی که خود ریهها اعصاب ندارند، این درد میتواند به روشهای مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- تومور به عصب در بافتهای پوششی، ریه ها یا به پشت یا دندهها فشار آورده است.
- سرطان به دندهها یا استخوانهای ستون فقرات گسترش یافته است.
- سرفه بیش از حد منجر به درد عضلانی یا شکستگی دنده میشود.
این درد میتواند در قفسه سینه باشد اما ممکن است به صورت درد شانه یا کمردرد نیز احساس شود. درد قفسه سینه ممکن است نشانه بسیاری از بیماریهای دیگر از جمله حمله قلبی یا حتی ریفلاکس معده نیز باشد، اما باید علت دقیق آن را بررسی نمود.
– تنگی نفس
تنگی نفس ناگهانی علامتی است که ممکن است نشان دهنده مراحل اولیه سرطان ریه باشد. تنگی نفس زمانی رخ میدهد که برای وارد کردن هوای کافی به ریههای خود به تنفس سنگینتر یا سریعتر نیاز داشته باشید. در این شرایط، درست شبیه زمانی که به دنبال یک اتوبوس دویده باشید نفس نفس میزنید و ممکن است قفسه سینه نیز سفت شود.
این تنگی نفس میتواند بهطور ناگهانی، در طول فعالیتهای روزمره و یا در مواقعی که به خودتان فشار میآورید رخ دهد. البته تنگی نفس میتواند به طور طبیعی به دلیل سن بالا، ازدست دادن تناسب اندام، حمله پنیک یا هیپرونتیلاسیون نیز ایجاد شود؛ اما در حدود 85 درصد مواقع، تنگی نفس نشانه چیزی نگرانکنندهتر برای قلب یا ریهها است. به خصوص در افراد سیگاری، که ممکن است نشانه COPD یا سرطان ریه باشد.
تنگی نفس معمولا یکی از علایم اولیه آدنوکارسینومای ریه میباشد و به طور خاص در افرادی که هرگز سیگار نکشیده اند شایع است.
– کاهش وزن ناگهانی
کاهش وزن ناخواسته در 35 تا 75 درصد افراد مبتلا به سرطان ریه قبل از تشخیص اتفاق میافتد. اگر رژیم غذایی یا برنامه ورزشی خود را تغییر نداده اید اما وزن کم میکنید، بهتر است با یک پزشک صحبت کنید.
سرطان پیشرفته با التهاب و ترشح سیتوکینها (پروتئینهایی که التهاب را تنظیم می کنند) مرتبط است که ممکن است باعث کاهش اشتها و کاهش وزن شود. تومورهای بالای قفسه سینه نیز میتوانند به مری فشار وارد کرده و بلع و خوردن غذا را دشوار کنند.
– گرفتگی صدا یا خس خس سینه
سرطان ریه ممکن است نحوه حرکت هوا از طریق نای و تارهای صوتی را تغییر دهد که منجر به تغییراتی در صدا، از جمله افزایش وز شدن یا گرفتگی آن شود. این گرفتگی صدا میتواند در اثر سرفه مستقیم یا در اثر برخورد تومور با تارهای صوتی ایجاد شود سرطان همچنین میتواند باعث خسخس سینه شود و این احساس را ایجاد میکند که از طریق نی و با صدایی قابل شنیدن نفس میکشید.
– سرفه خونی
سرفه خونی یا هموپتیز، یکی از علایم شایع سرطان ریه بوده و در حدود یک پنجم از بیماران رخ میدهد. در بعضی موارد، سرفه خونی اولین علامتی است که در شخص ایجاد میشود. با اینکه بنظر میرسد که سرفه خونی علامتی مشخص و غیرقابل چشمپوشی باشد اما ممکن است فرد متوجه لکه کوچک خونی که بر روی دستمالش دیده میشود، نشود. حتی اگر سرفههای خونی در ابتدا خفیف بنظر برسند اما به سرعت جدی میشوند. اگر حتی 2 قاشق چایخوری خون نیز سرفه کردید، بلافاصله به مراقبتهای پزشکی نیاز دارید.
– عفونتهای مکرر
پس از درمان حملات مکرر برونشیت یا ذات الریه، ممکن است افرادی متوجه شوند که سرطان ریه دارند. اگر تومور در نزدیکی راه هوایی قرار گرفته باشد، آن را مسدود کرده و احتمال عفونتها را افزایش میدهد. اگر عفونتهای مکرر قفسه سینه دارید، با پزشک خود مشورت کنید و آزمایشهای لازم را انجام دهید.
– درد شانه و بازو
درد شانه میتواند از علائم سرطان ریه باشد و حتی گاهی اوقات، اولین علامت سرطان است. تومورهای قسمتهای بالایی ریه (تومورهای پانکواست) میتوانند باعث ایجاد درد در شانه شوند. این درد میتواند تا بازو و انگشت کوچک دست نیز پخش شده و بسیار شدید باشد.
تومورهای پانکواست اغلب با علائم معمول سرطان ریه همراه نیستند و همچنین در آزمایشهای تصویربرداری به سختی دیده میشوند بنابراین دیرتر از دیگر تومورها تشخیص داده می شوند. این تومورها بیشتر از نوع NSCLC بوده و می توانند بر اعصاب خاصی از چشم و بخشی از صورت تأثیر بگذارند و باعث ایجاد گروهی از علائم به نام سندرم هورنر شود:
- افتادگی یا ضعف یک پلک فوقانی
- مردمک کوچکتر (قسمت تیره در مرکز چشم) در همان چشم
- تعریق کم یا بدون تعریق در همان سمت صورت
– کمردرد
کمردرد اغلب یکی از اولین نشانه های سرطان ریه است اما به راحتی نادیده گرفته میشود زیرا دلایل بسیار رایجتری برای کمردرد وجود دارد. در افراد مبتلا به سرطان ریه، کمردرد میتواند به دلیل فشار ناشی از تومور، تحریک ریشههای عصبی، گسترش سرطان به استخوانهای ستون فقرات یا غدههای آدرنال ایجاد شود.
ویژگیهای کمردرد ناشی از سرطان ریه عبارتند از:
- احساس درد در قسمت میانی به بالای پشت
- حضور درد در حالت استراحت و با فعالیت
- درد در شب و هنگام نفس عمیق بدتر است
– علایم نادر
به غیر از علائم هشدار دهنده اولیه سرطان ریه و علائم ذکر شده در بالا، چند علامت کمتر رایج دیگر وجود دارد که ممکن است در مراحل اولیه سرطان ریه ظاهر شود، از جمله:
- احساس ضعف و فرسودگی
- گرفتگی صدا
- خستگی
- خس خس سینه
- سندرم های پارانئوپلاستیک
تومورها در قسمت سمت راست بالای ریه میتوانند بر رگهای خونی اطراف قلب فشار بیاورند و باعث ایجاد علائم شوند. این حالت، سندرم ورید اجوف فوقانی نامیده میشود زیرا خون به ورید بزرگی که به قلب منتهی میشود برمیگردد.
هنگامی که این اتفاق می افتد، خون در قسمت بالایی بدن، از جمله صورت، گردن، بازوها و بالای سینه به دام میافتد. علائم سندرم ورید اجوف فوقانی عبارتند از:
- رنگ مایل به آبی در قسمت بالایی بدن
- تورم بالاتنه
- سردرد، سرگیجه و غش
اگر سرطان ریه به سایر نقاط بدن گسترش یابد، ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شود:
- درد استخوان (مانند درد در کمر یا باسن)
- تغییرات سیستم عصبی (مانند سردرد، ضعف یا بیحسی بازو یا پا، سرگیجه، مشکلات تعادل یا تشنج)، به دلیل گسترش سرطان به مغز
- زردی پوست و چشم (یرقان)، به دلیل گسترش سرطان به کبد
- تورم گرههای لنفاوی (مجموعه سلولهای سیستم ایمنی بدن) مانند گرههای لنفاوی گردن یا بالای استخوان ترقوه
البته علائمی مانند خستگی، داشتن حس ناخوشایند و یا ازدستدادن اشتها لزوماً ناشی از متاستاز نیستند. درمجموع، سرطان در هر نقطه از بدن میتواند بهطورکلی باعث ایجاد احساس ناخوشایندی در فرد شود.
- اگر در مورد حال خود و تغییراتی که تجربه میکنید نگران هستید لطفاً با پزشک صحبت کنید. پزشک از شما میپرسد که چه مدت و چند وقت یکبار این علامت(ها) را تجربه میکنید و از این طریق به روند تشخیص و درمان شما کمک خواهد کرد.