درمان هدفمند سرطان ریه
جراحی
جراحی برای برداشتن سرطان ممکن است گزینه ای برای سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) در مراحل اولیه باشد. بهترین فرصت را برای درمان بیماری فراهم می کند. با این حال، جراحی سرطان ریه یک عمل پیچیده است که می تواند عواقب جدی داشته باشد، بنابراین باید توسط جراح قفسه سینه که تجربه زیادی در جراحی سرطان ریه دارد، انجام شود.
جراحی به ندرت به عنوان بخشی از درمان اصلی برای سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) استفاده میشود، زیرا معمولاً در زمان کشف، سرطان به دیگر قسمتها گسترش یافته است. در کمتر از 1 نفر از هر 20 نفر با SCLC ، سرطان تنها به صورت یک تومور در ریه یافت میشود، بدون گسترش به غدد لنفاوی یا سایر اندامها. جراحی ممکن است برای این سرطانها در مرحله اولیه گزینهای باشد، که معمولاً با درمان تکمیلی (شیمیدرمانی و/یا ایمونوتراپی) دنبال میشود.
آزمایشات قبل از جراحی ریه
اگر پزشک شما فکر کند که سرطان ریه با جراحی قابل درمان است، ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشید، از جمله:
- آزمایشات عملکرد ریوی (PFTs) برای بررسی اینکه آیا پس از جراحی بافت ریه سالم کافی باقی میماند یا خیر.
- EKG (ضبط فعالیت الکتریکی قلب) و اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب) برای بررسی عملکرد قلب.
- آزمایش خون و بررسی سایر اندامها برای اطمینان از سلامتی کافی برای جراحی.
پزشک شما میخواهد بررسی کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی اطراف ریهها گسترش یافته است یا خیر. این کار اغلب قبل از جراحی با مدیاستینوسکوپی یا تکنیک دیگری انجام میشود.
روشهای جراحی ریه
به طور عمده 2 روش برای انجام جراحی ریه وجود دارد: جراحی باز ریه (توراکوتومی) یا جراحی کم تهاجمی. جراحی کم تهاجمی شامل عمدتاً دو نوع است: جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدئو (VATS) و جراحی توراکوسکوپی با کمک رباتیک (RATS). هدف هر یک از این جراحیها میتواند تشخیص (برای به دست آوردن بافت بیشتر برای تشخیص)، مرحلهبندی (برای بررسی غدد لنفاوی نزدیک در جهت تشخیص گسترش سرطان)، و/یا درمان سرطان ریه (برای برداشتن همه سرطان شناخته شده در ریه) باشد. همه این جراحیها نیاز به بیهوشی عمومی دارند که در آن شما در خواب عمیق هستید.
جراحی باز ریه (توراکوتومی)
در یک توراکوتومی، جراح یک برش بزرگ بین دندهها ایجاد میکند. محل برش بستگی به قسمتی از ریه دارد که نیاز به برداشتن دارد. به طور کلی، جراح دندهها را باز میکند تا ریه و اعضای مجاور داخل را ببیند.
جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدئو (VATS)
جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدئو (VATS) روشی است که بیشتر برای درمان سرطان های ریه در مراحل اولیه استفاده می شود. از برشهای کوچکتری استفاده میکند، معمولاً بستری کوتاهتر در بیمارستان و عوارض کمتری نسبت به توراکوتومی دارد.
بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند که فقط تومورهای ریه در مراحل اولیه به این روش درمان شوند. به نظر می رسد میزان بهبودی پس از این جراحی مشابه جراحی با برش بزرگتر باشد. اما مهم است که جراح باتجربه باشد، زیرا این کار به مهارت زیادی نیاز دارد.
جراحی توراکوسکوپی با کمک رباتیک (RATS)
در این روش، توراکوسکوپی با استفاده از سیستم رباتیک انجام میشود. جراح در یک پانل کنترل در اتاق عمل نشسته و بازوهای رباتیک را برای انجام جراحی از طریق چند برش کوچک در قفسه سینه بیمار حرکت میدهد RATS . از نظر درد کمتر، خونریزی کمتر و زمان بهبودی کوتاهتر مشابه VATS است. برای جراح، سیستم رباتیک ممکن است مانورپذیری و دقت بیشتری در حرکت ابزارها نسبت به VATS استاندارد فراهم کند. با این حال، مهمترین عامل در موفقیت هر نوع جراحی توراکوسکوپی، تجربه و مهارت جراح است.
تصویربرداری داخل عمل
به همراه نتایج آزمایشات تصویربرداری (مانند سیتی اسکن) که قبل از جراحی انجام شده، جراحان همچنین به آنچه که میتوانند در طول عمل ببینند و احساس کنند برای تعیین بخشهایی از ریه که نیاز به برداشتن دارند، متکی هستند. با این حال، برخی از تومورهای ریه ممکن است به راحتی دیده یا حس نشوند، بنابراین در برخی موارد ممکن است تومور (یا بخشهایی از تومور) از دست برود.
جراح شما ممکن است از سیستم تصویربرداری داخل عمل خاصی در طول جراحی استفاده کند تا تومورهایی که به راحتی دیده یا حس نمیشوند را پیدا کند. برای این روش، یک داروی فلورسنت به نام پافولاسیانین (سیتالوکس) در 24 ساعت قبل از جراحی به خون شما تزریق میشود. دارو در بدن شما حرکت کرده و به پروتئین خاصی که بر روی سلولهای سرطان ریه وجود دارد، متصل میشود. در اتاق عمل، سیستم تصویربرداری، نوری با طول موج نزدیک به مادون قرمز را منتشر میکند که باعث میشود دارو نورانی شود، که میتواند به جراح کمک کند تا مناطقی از ریه که نیاز به برداشتن دارند را ببیند.
شایعترین عوارض جانبی پس از دریافت پافولاسیانین شامل درد شکم، سوزش سردل، خارش، درد قفسه سینه، تهوع، استفراغ و گر گرفتگی است. پزشک شما احتمالاً از شما خواهد خواست که از مصرف هرگونه مکمل که حاوی اسید فولیک است، چند روز قبل از عمل پرهیز کنید، زیرا ممکن است بر عملکرد این دارو تأثیر بگذارد.
خطرات و عوارض جانبی احتمالی جراحی ریه
جراحی برای سرطان ریه یک عمل بزرگ است و میتواند عوارض جدی داشته باشد، به همین دلیل جراحی برای همه افراد مناسب نیست. در حالی که همه جراحیها برخی خطرات را دارند، تا حدی این خطرات بستگی به گستردگی جراحی و سلامت کلی فرد دارد. عوارض ممکن در حین و بلافاصله پس از جراحی میتواند شامل واکنش به بیهوشی، خونریزی بیش از حد، لختههای خون در پاها یا ریهها، عفونتهای زخم و ذاتالریه باشد. در موارد نادر، ممکن است افراد جراحی را تحمل نکنند.
بهبودی از جراحی سرطان ریه معمولاً چند هفته تا چند ماه طول میکشد. هنگامی که جراحی از طریق توراکوتومی انجام میشود، جراح باید دندهها را باز کند تا به ریه دسترسی پیدا کند، بنابراین ناحیه نزدیک برش ممکن است مدتی پس از جراحی درد کند. فعالیتهای شما ممکن است حداقل برای یک یا دو ماه محدود شود. اگر ریههای شما در وضعیت خوبی باشد (به جز وجود سرطان) معمولاً پس از مدتی میتوانید به فعالیتهای عادی بازگردید حتی اگر یک لوب یا کل ریه برداشته شده باشد. اگر شما همچنین بیماری دیگری مانند آمفیزم یا برونشیت مزمن دارید (که در میان افرادی که مدت طولانی سیگار کشیدهاند شایع است)، ممکن است پس از جراحی دچار تنگی نفس شوید.
بعد از جراحی
وقتی از جراحی بیدار میشوید، یک لوله (یا لولهها) از قفسه سینه شما بیرون آمده و به یک ظرف مخصوص متصل شده است تا مایعات و هوا اضافی را تخلیه کند. لوله(ها) زمانی که تخلیه مایعات انجام شود و نشت هوا به اندازه کافی کاهش یابد، برداشته میشود. به طور کلی، شما حدود 1 تا 7 روز در بیمارستان بستری خواهید بود که بستگی به نوع جراحی دارد.
سوزاندن با امواج رادیوفرکانسی (RFA) برای سرطان ریه سلول غیرکوچک
بسیاری از افرادی که دچار سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) هستند، از نظر جسمانی در وضعیت خوبی نیستند که بتوانند جراحی شوند. برخی افراد ممکن است تومور ریه در محلی داشته باشند که جراحی را بسیار دشوار میکند. دیگران ممکن است سرطان پیشرفته ریه داشته باشند و جراحی ریه برایشان مفید نباشد. در این موارد، درمانهای سوزاندن (ابلیشن) میتواند یک گزینه درمانی باشد. درمان ابلیشن استفاده از دما (گرم و سرد) برای کشتن سلولهای سرطانی و بافتهای اطراف آنها است.
انواع ابلیشن برای سرطان ریه
- سوزاندن با امواج رادیوفرکانسی (RFA): استفاده از امواج رادیویی با انرژی بالا برای گرم کردن و نابود کردن سلولهای تومور.
- کرایو ابلیشن: استفاده از نیتروژن مایع یا گاز آرگون برای منجمد کردن و نابود کردن سلولهای تومور.
- مایکروویو ابلیشن: استفاده از انرژی الکترومغناطیسی برای گرم کردن و نابود کردن سلولهای تومور.
روشهای انجام ابلیشن برای سرطان ریه
ابلیشن با استفاده از روش پوستی: یک پروب نازک و سوزنیشکل از طریق پوست وارد شده و تا زمانی که نوک آن در تومور قرار گیرد، پیش میرود. قرارگیری پروب با استفاده از سیتیاسکن هدایت میشود. این کار معمولاً به عنوان یک عمل سرپایی انجام میشود و از بیحسی موضعی (داروی بیحسکننده) در محل وارد کردن پروب استفاده میشود. ممکن است دارویی آرامبخش به شما داده شود.
ابلیشن با استفاده از برونکوسکوپی: شما برای برونکوسکوپی تحت بیهوشی قرار خواهید گرفت. ابلیشن از طریق لوله برونکوسکوپی و راه هوایی شما انجام میشود، نه از خارج از طریق پوست. این روش همچنان یک راه نسبتاً جدید برای انجام ابلیشن است.
عوارض شدید نادر هستند، اما میتوانند شامل فروپاشی جزئی ریه (که اغلب خود به خود برطرف میشود) یا خونریزی در ریه باشند.
پرتودرمانی
انواع مختلف پرتودرمانی میتواند برای درمان NSCLC استفاده شود. سه نوع اصلی آن عبارتند از:
- پرتودرمانی خارجی
- براکیتراپی (پرتودرمانی داخلی)
- پرتودرمانی پروتون
پرتودرمانی که اغلب برای درمان SCLC استفاده می شود، از نوع پرتودرمانی خارجی است. دستگاهی خارج از بدن، تشعشعات را روی سرطان متمرکز می کند.
عوارض جانبی احتمالی پرتودرمانی
اگر قرار است پرتودرمانی دریافت کنید، مهم است که از پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی بپرسید تا بدانید چه انتظاری باید داشته باشید. عوارض جانبی رایج بسته به جایی که پرتودرمانی هدف میگیرد، میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- تغییرات پوستی در ناحیهای که درمان میشود، که میتواند از قرمزی خفیف تا تاول و پوسته پوسته شدن، باشد
- ریزش مو در جایی که پرتوها وارد بدن میشوند
اغلب این موارد پس از درمان از بین میروند. زمانی که پرتودرمانی با شیمیدرمانی همراه میشود، عوارض جانبی ممکن است بدتر باشند. پرتودرمانی به قفسه سینه ممکن است به ریهها آسیب برساند و باعث سرفه، مشکلات تنفسی، و تنگی نفس شود. این موارد معمولاً پس از پایان درمان بهبود مییابند، اگرچه گاهی اوقات ممکن است کاملاً از بین نروند.
مری که در وسط قفسه سینه قرار دارد ممکن است در معرض پرتو قرار گیرد، که میتواند در طول درمان باعث گلودرد و مشکل در بلع شود. این ممکن است خوردن هر چیزی به جز غذاهای نرم یا مایعات را برای مدتی دشوار کند. این مورد نیز معمولاً پس از پایان درمان بهبود مییابد.
پرتودرمانی به نواحی بزرگ مغز گاهی ممکن است باعث از دست دادن حافظه، سردرد، یا مشکل در فکر کردن شود. معمولاً این علائم در مقایسه با علائمی که سرطان گسترشیافته به مغز ایجاد میکند، خفیفتر هستند، اما میتوانند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی، درمانی با داروهای ضد سرطان است که ممکن است به صورت تزریق وریدی یا به صورت خوراکی استفاده شود.
چه زمانی از شیمی درمانی برای NSCLC استفاده میشود؟
شیمی درمانی از طریق جریان خون به بیشتر نقاط بدن میرسد. همه افراد مبتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) نیاز به شیمی درمانی ندارند، اما بسته به مرحله سرطان و عوامل دیگر، شیمی درمانی ممکن است در موقعیتهای مختلف توصیه شود:
- قبل از جراحی (شیمی درمانی نئوادجووانت): شیمی درمانی نئوادجووانت ممکن است (گاهی با پرتودرمانی) برای کوچک کردن تومور بهکار رود تا بتوان آن را با جراحی کمتری برداشت.
- بعد از جراحی (شیمی درمانی ادجووانت): شیمی درمانی ادجووانت ممکن است (گاهی با پرتودرمانی) برای کشتن هر سلول سرطانی که ممکن است باقی مانده باشد یا پخش شده باشد اما در آزمایشات تصویربرداری قابل مشاهده نباشد، استفاده شود.
- برای NSCLC موضعی پیشرفته: گاهی اوقات شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی برای سرطانهای پیشرفتهتر که به ساختارهای مجاور رشد کردهاند و جراحی گزینه مناسبی نیست یا برای افرادی که سلامت کافی برای جراحی ندارند، استفاده میشود.
- برای NSCLC متاستاتیک (مرحله IV): شیمی درمانی ممکن است برای سرطان ریه که به نواحی خارج از ریه مانند استخوانها، کبد یا غده آدرنال پخش شده باشد، داده شود.
چه زمانی از شیمی درمانی برای SCLC استفاده میشود؟
معمولاً بخشی از درمان برای سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) است. این به این دلیل است که SCLC معمولاً تا زمانی که تشخیص داده شود، گسترش یافته است، بنابراین درمانهایی مانند جراحی تنها یا رادیوتراپی تنها به همه مناطق سرطان نمیرسند.
- برای افرادی که SCLC مرحله محدود دارند، شیمیدرمانی اغلب با رادیوتراپی داده میشود. این به عنوان شیمی رادیوتراپی شناخته میشود.
- برای افرادی که SCLC مرحله گسترده دارند، شیمی با یا بدون ایمونوتراپی معمولاً درمان اصلی است. گاهی اوقات رادیوتراپی نیز داده میشود.
برخی بیماران با وضعیت سلامت ضعیف ممکن است نتوانند دوزهای شدید شیمیدرمانی یا ترکیبی از داروها را تحمل کنند. اما سن بالا به تنهایی دلیلی برای اجتناب از شیمیدرمانی نیست.
داروهای شیمی درمانی مورد استفاده برای درمان NSCLC
داروهای شیمی درمانی که معمولاً برای NSCLC استفاده میشوند عبارتند از:
- سیسپلاتین
- کربوپلاتین
- پاکلیتاکسل (تاکسول)
- پاکلیتاکسل آلبومین باند (نب-پاکلیتاکسل، آبراکسان)
- دوکستاکسل (تاکسوتر)
- جمسیتابین (جمزار)
- وینورلبین (ناولبین)
- اتوپوزید (VP-16)
- پمترکسد (آلیمطا)
ترکیبی از دو داروی شیمی درمانی اغلب برای درمان سرطان ریه در مراحل اولیه استفاده میشود. اگر از ترکیبی استفاده شود، معمولاً شامل سیسپلاتین یا کربوپلاتین به علاوه یک داروی دیگر است. سرطان ریه پیشرفته ممکن است با یک داروی شیمی درمانی تکی درمان شود، به ویژه در افرادی که ممکن است تحمل شیمی درمانی ترکیبی را نداشته باشند، مانند کسانی که در وضعیت بدنی نامناسبی هستند یا سالمند هستند. برای برخی افراد، داروی درمان هدفمند یا داروی ایمونوتراپی ممکن است بهتنهایی یا همراه با شیمی درمانی داده شود.
داروهای شیمیدرمانی مورد استفاده برای درمان SCLC
به طور کلی، SCLC ابتدا با ترکیبهایی از داروهای شیمیدرمانی درمان میشود. ترکیبهایی که بیشتر استفاده میشوند عبارتند از:
- سیسپلاتین و اتوپوزاید
- کربوپلاتین و اتوپوزاید
اگر SCLC پس از درمان با ترکیبهای فوق بدتر شود یا بازگردد، داروهای شیمیدرمانی دیگری ممکن است داده شوند. این داروها معمولاً به تنهایی داده میشوند:
- توپوتکان (Hycamtin)
- لوربینکتدین (Zepzelca)
- دکتاکسل (Taxotere)
- پاکلیتاکسل (Taxol)
- جمسیتابین (Gemzar)
- ایرینوتکان (Camptosar)
- تموزولوماید (Temodar)
- وینورلبین (Navelbine)
عوارض جانبی احتمالی شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. اینها بستگی به نوع و دوز داروهای داده شده و مدت زمان مصرف آنها دارد. برخی از عوارض جانبی شایع شامل موارد زیر هستند:
- ریزش مو
- زخمهای دهانی
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
- تهوع و استفراغ
- اسهال یا یبوست
شیمی درمانی همچنین میتواند بر سلولهای خونساز مغز استخوان تأثیر بگذارد، که میتواند منجر به:
- افزایش احتمال عفونتها (به دلیل کاهش تعداد سلولهای سفید خون)
- کبودی یا خونریزی آسان (به دلیل کاهش تعداد پلاکتهای خون)
- خستگی (به دلیل کاهش تعداد سلولهای قرمز خون)
این عوارض جانبی معمولاً پس از پایان درمان از بین میروند. اغلب راههایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. برای مثال، داروهایی میتوانند برای جلوگیری یا کاهش تهوع و استفراغ داده شوند.
برخی داروها میتوانند عوارض جانبی خاصی داشته باشند. برای مثال، داروهایی مانند سیسپلاتین، وینورلبین، دوکستاکسل یا پاکلیتاکسل میتوانند باعث آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) شوند. این ممکن است گاهی اوقات به علائمی (عمدتاً در دستها و پاها) مانند درد، احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن، حساسیت به سرما، یا ضعف منجر شود. در اکثر افراد، این علائم پس از توقف درمان از بین میروند یا بهتر میشوند، اما ممکن است در برخی افراد مدت طولانی باقی بمانند.
حتماً هر گونه عوارض جانبی که در طول شیمی درمانی مشاهده میکنید را به تیم مراقبت از سرطان خود گزارش دهید تا آنها بتوانند به سرعت درمان کنند. در برخی موارد، دوزهای داروهای شیمی درمانی ممکن است نیاز به کاهش داشته باشند یا درمان ممکن است نیاز به تأخیر یا توقف داشته باشد تا از بدتر شدن عوارض جانبی جلوگیری شود.
ایمونوتراپی برای سرطان ریه سلول غیر کوچک
ایمونوتراپی، استفاده از داروها برای کمک به سیستم ایمنی بدن فرد است تا سلولهای سرطانی را بهتر شناسایی و نابود کند.
مهارکنندههای چکپوینت ایمنی
یکی از بخشهای مهم سیستم ایمنی توانایی آن در جلوگیری از حمله به سلولهای طبیعی بدن است. برای انجام این کار، از پروتئینهای “چکپوینت” روی سلولهای ایمنی استفاده میکند که مانند سوئیچهایی عمل میکنند که برای شروع یک پاسخ ایمنی باید روشن (یا خاموش) شوند. سلولهای سرطانی گاهی از این چکپوینتها برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی استفاده میکنند. داروهایی که این چکپوینتها را هدف قرار میدهند (به نام مهارکنندههای چکپوینت) میتوانند برای درمان برخی افراد مبتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) استفاده شوند.
مهارکنندههای PD-1/PD-L1
نیولوماب (Opdivo)، پمبروولیزوماب (Keytruda) و سمیپلیماب (Libtayo) پروتئین PD-1 را هدف قرار میدهند، که روی سلولهای ایمنی خاصی (به نام سلولهای T) قرار دارد و به طور معمول به جلوگیری از حمله این سلولها به سایر سلولهای بدن کمک میکند. با بلوکه کردن PD-1، این داروها پاسخ ایمنی علیه سلولهای سرطانی را تقویت میکنند. این کار میتواند باعث کوچک شدن برخی تومورها یا کند شدن رشد آنها شود.
آتزولیزوماب (Tecentriq) و دوروالوماب (Imfinzi) پروتئین PD-L1 را هدف قرار میدهند، که به پروتئین PD-1 مرتبط است و روی برخی سلولهای تومور و سلولهای ایمنی یافت میشود. بلوکه کردن این پروتئین میتواند به تقویت پاسخ ایمنی علیه سلولهای سرطانی کمک کند. این کار میتواند باعث کوچک شدن برخی تومورها یا کند شدن رشد آنها شود. این داروها میتوانند در موقعیتهای مختلف برای درمان NSCLC استفاده شوند. در برخی موارد، قبل از استفاده از یکی از این داروها، ممکن است آزمایشهایی بر روی سلولهای سرطانی انجام شود تا نشان دهد که آیا آنها حداقل مقداری از پروتئین PD-L1 را دارند (که به معنای احتمال بیشتر موفقیت این داروها است) و آیا سلولهای سرطانی دارای “موتاسیونهای محرک” هستند یا خیر. بسته به نتایج آن آزمایشها و مرحله سرطان ریه، مهارکنندههای PD-1/PD-L1 میتوانند به روشهای مختلف استفاده شوند. آنها میتوانند با یا بدون شیمیدرمانی، با یا بدون یک مهارکننده CTLA-4 (که در ادامه توضیح داده میشود)، قبل یا بعد از جراحی برای سرطان ریه در مراحل اولیه، یا برای مدت زمان طولانی برای سرطانهای ریه در مراحل پیشرفته داده شوند.
همه این داروها به صورت تزریق وریدی داده میشوند. بسته به دارو، ممکن است هر 2، 3، 4، یا 6 هفته یکبار داده شوند.
عوارض جانبی ممکن
عوارض جانبی این داروها میتواند شامل خستگی، سرفه، تهوع، خارش، راش پوستی، کاهش اشتها، یبوست، درد مفاصل و اسهال باشد. عوارض جانبی دیگر و جدیتر کمتر رخ میدهند.
واکنشهای تزریقی: برخی افراد ممکن است در هنگام دریافت این داروها واکنش تزریقی داشته باشند. این شبیه به یک واکنش آلرژیک است و میتواند شامل تب، لرز، سرخی صورت، راش، خارش پوست، احساس سرگیجه، خسخس سینه و مشکل در تنفس باشد. بسیار مهم است که بلافاصله به تیم مراقبت از سرطان خود اطلاع دهید اگر هر یک از این علائم را در هنگام دریافت این داروها داشتید.
واکنشهای خودایمنی: این داروها با برداشتن یکی از محافظهای سیستم ایمنی بدن عمل میکنند. گاهی اوقات سیستم ایمنی شروع به حمله به سایر بخشهای بدن میکند که میتواند باعث مشکلات جدی یا حتی تهدیدکننده زندگی در ریهها، رودهها، کبد، غدد تولیدکننده هورمون، کلیهها یا سایر اندامها شود. بسیار مهم است که هر گونه عوارض جانبی جدید را به تیم مراقبت از سرطان خود در اسرع وقت گزارش دهید. اگر عوارض جانبی جدی رخ دهد، ممکن است نیاز به توقف درمان و دریافت دوزهای بالای کورتیکواستروئیدها برای سرکوب سیستم ایمنی داشته باشید.
مهارکنندههای CTLA-4
ایپیلیموماب (Yervoy) و ترملیموماب (Imjudo) نیز داروهایی هستند که پاسخ ایمنی را تقویت میکنند، اما آنها پروتئین دیگری به نام CTLA-4 را روی سلولهای T بلوکه میکنند که به طور معمول کمک میکند این سلولها در کنترل باشند. این داروها به همراه یک مهارکننده PD-1 (ایپیلیموماب با نیولوماب، و ترملیموماب با دوروالوماب) استفاده میشوند؛ آنها به تنهایی استفاده نمیشوند. این داروها ممکن است به عنوان بخشی از درمان اولیه برای انواع خاصی از NSCLC پیشرفته، اغلب همراه با شیمیدرمانی نیز گزینهای باشند. این داروها به صورت تزریق وریدی، معمولاً هر 3 یا 6 هفته یک بار داده میشوند.
عوارض جانبی ممکن
شایعترین عوارض جانبی این داروها شامل خستگی، اسهال، راش پوستی، خارش، درد عضلانی یا استخوانی و درد شکمی است. عوارض جانبی جدی به نظر میرسد که با مهارکنندههای CTLA-4 بیشتر از مهارکنندههای PD-1 و PD-L1 رخ میدهند.
واکنشهای تزریقی: برخی افراد ممکن است در هنگام دریافت یکی از این داروها واکنش تزریقی داشته باشند. این شبیه به یک واکنش آلرژیک است و میتواند شامل تب، لرز، سرخی صورت، راش، خارش پوست، احساس سرگیجه، خسخس سینه و مشکل در تنفس باشد. بسیار مهم است که بلافاصله به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید اگر هر یک از این علائم را در هنگام دریافت تزریق داشتید. بسیار مهم است که هر گونه عوارض جانبی جدید را در طول یا پس از درمان با هر یک از این داروها به تیم مراقبت از سرطان خود به سرعت گزارش دهید. اگر عوارض جانبی جدی رخ دهد، ممکن است نیاز به توقف درمان و دریافت دوزهای بالای کورتیکواستروئیدها برای سرکوب سیستم ایمنی داشته باشید.
واکنشهای خودایمنی: این داروها گاهی اوقات میتوانند باعث شوند که سیستم ایمنی بدن به سایر بخشهای بدن حمله کند که میتواند به مشکلات جدی در رودهها، کبد، غدد تولیدکننده هورمون، اعصاب، پوست، چشمها یا سایر اندامها منجر شود. در برخی افراد، این عوارض جانبی میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
ایمونوتراپی برای سرطان ریه سلول کوچک
مهارکنندههای PD-L1
آتزولیزوماب (Tecentriq) و دوروالوماب (Imfinzi) ، PD-L1 یک پروتئین چکپوینت که بر روی برخی از سلولهای تومور و سلولهای ایمنی یافت میشود، را هدف قرار میدهند. مسدود کردن این پروتئین میتواند به تقویت پاسخ ایمنی علیه سلولهای سرطانی کمک کند. این داروها میتوانند به عنوان بخشی از درمان اولیه برای SCLC پیشرفته، به همراه اتوپوزید و یک داروی شیمیدرمانی پلاتینی (مانند کاربوپلاتین یا سیسپلاتین) استفاده شوند. هر کدام از این داروها سپس میتوانند به تنهایی به عنوان درمان نگهدارنده پس از اتمام شیمیدرمانی ادامه یابند. این داروها بهصورت تزریق وریدی معمولاً هر 2، 3 یا 4 هفته یکبار، تجویز میشوند.
درگیرکننده سلول های T دوگانه (BiTE)
تارلاتاماب (Imdelltra) نوعی ایمنوتراپی است که به عنوان درگیرکننده سلول های T دوگانه (BiTE) شناخته میشود. پس از تزریق به بدن، یک بخش از دارو به سلولهای ایمنی به نام سلولهای T متصل میشود، در حالی که بخش دیگر به پروتئین DLL3 بر روی سلولهای SCLC متصل میشود. این عمل باعث میشود که این دو به یکدیگر نزدیک شده و سیستم ایمنی بتواند به سلولهای سرطانی حمله کند.
تارلاتاماب میتواند برای درمان سرطان ریه سلول کوچک پیشرفته (مرحله گسترده) که دیگر به شیمیدرمانی با داروی پلاتینی (مانند سیسپلاتین یا کاربوپلاتین) پاسخ نمیدهد، استفاده شود.
این دارو به صورت تزریق وریدی تجویز میشود، معمولاً ابتدا هفتهای یکبار و سپس هر ۲ هفته یکبار. به دلیل خطر عوارض جانبی جدی مانند سندروم آزادسازی سیتوکین (CRS) و مشکلات سیستم عصبی (که در زیر توضیح داده شده است)، پزشک شما میخواهد شما را در یک محیط درمانی به مدت حدود ۲۴ ساعت پس از دو تزریق اول و برای حداقل چند ساعت پس از درمانهای بعدی به دقت تحت نظر داشته باشد.
عوارض جانبی احتمالی تارلاتاماب
عوارض جانبی شایع تارلاتاماب شامل موارد زیر میشود:
- تب
- احساس خستگی شدید
- تهوع
- کاهش اشتها
- طعم بد یا فلزی در دهان
- درد عضلانی یا استخوانی
- یبوست
- نتایج غیرعادی آزمایش خون
تارلاتاماب همچنین میتواند عوارض جانبی جدیتری ایجاد کند:
سندروم آزادسازی سیتوکین (CRS): این یک عارضه جدی است که میتواند زمانی که سلولهای T در بدن مواد شیمیایی (سیتوکینها) آزاد میکنند که سیستم ایمنی را تقویت میکند، رخ دهد. این حالت اغلب در روز اول پس از تزریق رخ میدهد و میتواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ شدید
- مشکل در تنفس
- احساس خستگی شدید
- ضربان قلب سریع
- احساس سرگیجه، سبکی سر یا گیجی
- سردرد
- مشکلات تعادلی و حرکتی، مانند مشکل در راه رفتن
تیم مراقبتهای بهداشتی شما به دقت علائم ممکن CRS را به ویژه در طول و پس از دو تزریق اول مشاهده خواهد کرد. حتماً در صورت مشاهده هر گونه علامت احتمالی از CRS با تیم مراقبتهای بهداشتی خود تماس بگیرید.
مشکلات سیستم عصبی: این دارو میتواند سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار دهد، که میتواند منجر به عوارض جانبی جدی یا حتی تهدید کننده زندگی شود و ممکن است روزها تا هفتهها پس از درمان رخ دهد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- ضعف، بیحسی یا گزگز در دستها یا پاها
- احساس سرگیجه یا گیجی
- مشکل در صحبت کردن یا درک چیزها
- از دست دادن حافظه
- مشکل در خوابیدن
- غش کردن
- لرزش
- تشنج
عفونتهای جدی: برخی افراد ممکن است در حین دریافت این دارو عفونت جدی بگیرند. بلافاصله به تیم مراقبت از سرطان خود اطلاع دهید اگر دچار تب، سرفه، درد قفسه سینه، تنگی نفس، گلودرد، بثورات یا درد هنگام ادرار شدید.
کاهش شمار سلولهای خونی: این دارو ممکن است شمار سلولهای خونی شما را کاهش دهد که میتواند خطر عفونت یا خونریزی را افزایش دهد و ممکن است باعث شود احساس خستگی یا تنگی نفس کنید. پزشک شما شمار سلولهای خونی شما را به طور منظم در طول درمان بررسی خواهد کرد.
مشکلات کبدی: این دارو میتواند کبد شما را تحت تأثیر قرار دهد، که ممکن است در آزمایشها نشان داده شود. همچنین ممکن است علائمی مانند احساس خستگی، کاهش اشتها، درد در قسمت بالای راست شکم، ادرار تیره رنگ یا زردی پوست یا قسمتهای سفید چشم (یرقان) ایجاد کند.
درمان هدفمند دارویی برای سرطان ریه سلول غیر کوچک
با پیشرفت تحقیقات و شناخت بیشتر تغییرات سلولهای سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) که باعث رشد آنها میشود، داروهایی برای هدف قرار دادن این تغییرات توسعه یافتهاند.
زمان استفاده از درمان هدفمند
داروهای هدفمند به روشهای مختلفی نسبت به داروهای شیمیدرمانی استاندارد عمل میکنند. این داروها گاهی زمانی که داروهای شیمیدرمانی مؤثر نیستند، کارایی دارند و معمولاً عوارض جانبی متفاوتی دارند. در حال حاضر، داروهای هدفمند بیشتر برای سرطانهای پیشرفته ریه، بهتنهایی یا بههمراه شیمیدرمانی استفاده میشوند.
مهارکنندههای آنژیوژنز
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): برای رشد تومورها، آنها نیاز به تشکیل رگهای خونی جدید دارند تا تغذیه شوند. این فرایند آنژیوژنز نامیده میشود. مهارکنندههای آنژیوژنز به توقف تشکیل رگهای خونی جدید کمک میکنند. این مهارکنندهها عموماً آنتیبادیهای مونوکلونال (نسخههای ساختگی از یک پروتئین خاص سیستم ایمنی) هستند که فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF)، یک پروتئین که به تشکیل رگهای خونی جدید کمک میکند، را هدف قرار میدهند.
نمونههایی از مهارکنندههای VEGF:
- بواسیزوماب (Avastin) در ترکیب با شیمیدرمانی، ایمونوتراپی، یا داروی هدفمند ارلوتینیب برای مدیریت NSCLC پیشرفته یا متاستاتیک استفاده میشود.
- رامیسیزوماب (Cyramza) در ترکیب با داروی هدفمند ارلوتینیب یا شیمیدرمانی برای مدیریت NSCLC پیشرفته یا متاستاتیک استفاده میشود.
عوارض جانبی مهارکنندههای آنژیوژنز:
- عوارض جانبی شایع: خونریزی بینی، سردرد، فشار خون بالا، پروتئین در ادرار، تغییر در حس چشایی، خشکی پوست، کمردرد، اشکریزی زیاد
- عوارض جانبی نادر اما جدی: خونریزی شدید، ایجاد شدن سوراخ در روده، مشکلات در بهبود زخم، لختههای خونی در قلب و یا مغز، آسیب مغزی به نام سندرم لوکوانسفالوپاتی برگشتپذیر خلفی (RPLS)، فشار خون بسیار بالا، آسیب کلیوی، واکنش آلرژیک به دارو (واکنش تزریقی)، آسیب به تیروئید، نارسایی تخمدان، آسیب به جنین به دلیل خطرات خونریزی
این داروها معمولاً در افرادی که سرفه خونی میکنند یا داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند، استفاده نمیشوند. خطر خونریزی جدی در ریهها در بیماران مبتلا به نوع اسکواموس سل کارسینوما بیشتر است، به همین دلیل دستورالعملهای فعلی استفاده از بواسیزوماب را در افرادی که این نوع سرطان ریه را دارند، توصیه نمیکنند.
مهارکنندههای KRAS
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): در برخی NSCLCها، سلولهای سرطانی تغییراتی در ژن KRAS دارند که باعث میشود فرم غیر طبیعی از پروتئین KRAS تولید کنند. این پروتئین غیرطبیعی به رشد و انتشار سلولهای سرطانی کمک میکند. حدود 1 در 8 نفر با NSCLC تغییر خاصی در ژن KRAS به نام جهش KRAS G12C دارند. مهارکنندههای KRAS به پروتئین KRAS G12C متصل میشوند و به جلوگیری از رشد سلولهای سرطانی کمک میکنند. این داروها به صورت قرص، معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف میشوند. NSCLCها با این جهش اغلب در برابر دیگر داروهای هدفمند مانند مهارکنندههای EGFR مقاوم هستند.
نمونههایی از مهارکنندههای KRAS:
- سوتوراسیب (Lumakras) اگر شما حداقل یک نوع دیگر درمان دارویی داشتهاید، بهتنهایی برای NSCLC پیشرفته با جهش KRAS G12C استفاده میشود.
- آداگراسیب (Krazati) میتواند به روشی مشابه سوتوراسیب استفاده شود.
عوارض جانبی مهارکنندههای KRAS:
- عوارض جانبی شایع: اسهال، تهوع و استفراغ، درد عضلات، خستگی، سرفه، کاهش تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون، تغییر در دیگر آزمایشات خونی
- عوارض جانبی نادر اما جدی:آسیب کلیوی، آسیب کبدی، آسیب به ریه به نام بیماری بینابینی ریه (ILD)/پنومونیت، یک وضعیت قلبی به نام طولانی شدن فاصله QTc.
مهارکنندههای EGFR
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): پروتئین گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال (EGFR) روی سطح سلولها قرار دارد. این پروتئین به طور معمول به رشد و تقسیم سلولها کمک میکند. گاهی اوقات سلولهای NSCLC دارای مقدار زیادی EGFR هستند که باعث رشد سریعتر آنها میشود. داروهای مهارکننده EGFR میتوانند سیگنال EGFR را که به سلولهای سرطانی میگوید رشد کنند، مسدود کنند. برخی از این داروها اغلب برای درمان NSCLC پیشرفته با جهشهای خاص در ژن EGFR استفاده میشوند، اگرچه ازیمرتینیب همچنین میتواند به عنوان درمان کمکی (اضافی) بعد از جراحی برای برخی از سرطانهای ریه مراحل اولیه استفاده شود.
نمونههایی از مهارکنندههای EGFR:
- مهارکنندههای EGFR که سلولهای دارای جهشهای اگزون 19 یا اگزون 21 را هدف قرار میدهند: ازیمرتینیب (Tagrisso) اغلب اولین درمان ترجیحی برای NSCLC پیشرفته با این جهش(ها) است. افاتینیب (Gilotrif)، ارلوتینیب (Tarceva)، داکومیتینیب (Vizimpro)، جفیتینیب (Iressa)، یا ارلوتینیب به همراه یک مهارکننده VEGF نیز گزینههای دیگری هستند.
- مهارکنندههای EGFR که سلولهای دارای جهشهای S768I، L861Q و/یا G719X را هدف قرار میدهند: افاتینیب (Gilotrif) یا ازیمرتینیب (Tagrisso) اغلب اولین درمان ترجیحی برای NSCLC پیشرفته با این جهش(ها) هستند. ارلوتینیب (Tarceva)، داکومیتینیب (Vizimpro)، و جفیتینیب (Iressa) نیز گزینههای دیگری هستند.
- مهارکنندههای EGFR که سلولهای دارای جهش اگزون 20 را هدف قرار میدهند: آمیوانتاماب (Rybrevant) یک آنتیبادی مونوکلونال است که دو پروتئینی که به رشد سلولهای سرطانی کمک میکنند، EGFR و MET، را هدف قرار میدهد. به دلیل اینکه به دو پروتئین متصل میشود، آن را آنتیبادی دوگانه مینامند. میتواند به عنوان اولین درمان برای NSCLC پیشرفته با این جهش همراه با شیمیدرمانی داده شود. همچنین میتواند بعد از شیمیدرمانی استفاده شود.
عوارض جانبی مهارکنندههای EGFR:
- عوارض جانبی شایع: مشکلات پوستی، تغییرات ناخن، خستگی، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، اسهال
- عوارض جانبی نادر اما جدی: یک وضعیت ریه به نام بیماری بینابینی ریه (ILD)/پنومونیت؛ آسیب به عضله قلب؛ تغییرات در ریتم قلب؛ آسیب به سایر اعضای بدن از جمله کلیه، روده و کبد؛ آسیب به جنین؛ راشهای پوستی شدید
مهارکنندههای ALK
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): حدود 5% از NSCLCها تغییرات در ژن ALK دارند. این تغییرات اغلب در افرادی که سیگار نمیکشند (یا سیگاریهای سبک هستند)، جوانتر هستند، و دارای نوع آدنوکارسینومای NSCLC هستند، مشاهده میشود. تغییرات ژن ALK، پروتئین غیرطبیعی ALK را تولید میکند که باعث رشد و گسترش سلولها میشود. داروهایی که این پروتئین ALK را مهار میکنند، مهارکنندههای ALK نامیده میشوند و به صورت قرص خوراکی مصرف میشوند.
نمونههایی از مهارکنندههای ALK:
- مهارکننده ALK نسل سوم [لوراتینیب (Lorbrena)] و مهارکنندههای ALK نسل دوم [آلکتینیب (Alecensa)، بریگاتینیب (Alunbrig)، و سرینیتیب (Zykadia)] اغلب اولین درمان ترجیحی برای NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ALK هستند. این مهارکنندههای نسلهای جدید نسبت به کریزوتینیب، یک مهارکننده ALK نسل اول، بهتر به مغز نفوذ میکنند.
- آلکتینیب (Alecensa) میتواند به بیماران NSCLC با ALK مثبت در مرحله اولیه به عنوان داروی کمکی (پس از حذف تومور ریه) داده شود.
- مهارکننده ALK نسل اول: کریزوتینیب (Xalkori) اولین مهارکننده ALK تایید شده برای NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ALK بود. هنوز هم در برخی موارد استفاده میشود.
عوارض جانبی مهارکنندههای ALK:
- عوارض جانبی شایع: تغییرات بینایی، تهوع، استفراغ، اسهال، تورم در دستها و/یا پاها، خستگی، درد عضلات، آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)، تغییرات در آزمایشات خونی
- عوارض جانبی نادر اما جدی: آسیب کبدی؛ یک وضعیت ریه به نام بیماری بینابینی ریه (ILD)/پنومونیت؛ تغییرات در ریتم قلب؛ آسیب به جنین
مهارکنندههای ROS1
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): حدود 1% تا 2% از NSCLCها تغییرات در ژن ROS1 دارند. این تغییرات بیشتر در افرادی که نوع آدنوکارسینومای NSCLC دارند و تومورهای آنها نیز برای تغییرات ژن ALK، KRAS و EGFR منفی هستند، مشاهده میشود. تغییرات ژن ROS1 شبیه به تغییرات ژن ALK است و برخی داروها میتوانند روی سلولهای با تغییرات ژن ALK یا ROS1 عمل کنند. این داروها، مهارکنندههای ROS1 نامیده میشوند و میتوانند تومورها را در افراد مبتلا به NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ROS1 کوچک کنند. آنها به صورت قرص خوراکی مصرف میشوند.
نمونههایی از مهارکنندههای ROS1:
- انتروکتینیب (Rozlytrek)، کریزوتینیب (Xalkori)، و سرینیتیب (Zykadia) اغلب اولین گزینههای درمانی برای NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ROS1 هستند.
- لوراتینیب (Lorbrena) یک گزینه برای بیماران با NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ROS1 است که قبلاً با انتروکتینیب، کریزوتینیب یا سرینیتیب درمان شدهاند.
- رپوترکتینیب (Augtyro) یک گزینه برای بیماران با NSCLC پیشرفته با تغییرات ژن ROS1 است که یا با مهارکنندههای ROS1 درمان شدهاند یا نشدهاند.
عوارض جانبی مهارکنندههای ROS1:
- عوارض جانبی شایع: تغییرات بینایی، درد عضلات، تورم در دستها و/یا پاها، آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)، اسهال، خستگی، تغییرات در آزمایشات خونی
- عوارض جانبی نادر اما جدی: آسیب کبدی؛ تغییرات در ریتم و عملکرد قلب؛ یک وضعیت ریه به نام بیماری بینابینی ریه (ILD)/پنومونیت؛ فشار خون بالا؛ تغییرات در حالت یا وضعیت روانی؛ آسیب به جنین
بازدارندههای BRAF
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): در برخی NSCLCها، سلولها دارای تغییراتی در ژن BRAF هستند. سلولهای دارای این تغییرات، پروتئین BRAF تغییریافتهای تولید میکنند که به رشد آنها کمک میکند. برخی داروها این پروتئین و پروتئینهای مرتبط را هدف قرار میدهند. این داروها به صورت قرص یا کپسول روزانه مصرف میشوند.
نمونههایی از بازدارندههای BRAF:
درمان ترکیبی: ترکیب بازدارنده BRAF و یک بازدارنده MEK اغلب به عنوان اولین یا درمان بعدی برای NSCLC پیشرفته با جهش BRAF V600E تجویز میشود. نمونهها شامل:
- دبرافنیب (Tafinlar)، یک بازدارنده BRAF، با ترامیتینیب (Mekinist)، یک بازدارنده MEK
- انکورافنیب (Braftovi)، یک بازدارنده BRAF، با بینیمتینیب (Mektovi)، یک بازدارنده MEK
درمان تکدارویی: اگر بیمار قادر به تحمل درمان ترکیبی نباشد، وموارفنیب (Zelboraf)، یک بازدارنده BRAF دیگر، یا دبرافنیب میتوانند به تنهایی مصرف شوند.
عوارض جانبی بازدارندههای BRAF:
- عوارض جانبی شایع: ضخیم شدن پوست، جوش، خارش، حساسیت به نور خورشید، سردرد، تب، درد مفاصل، خستگی، ریزش مو، تهوع، اسهال
- عوارض نادر اما جدی: خونریزی، مشکلات ریتم قلب، مشکلات کبدی یا کلیوی، مشکلات ریوی، واکنشهای آلرژیک شدید، مشکلات شدید پوستی یا چشمی، افزایش سطح قند خون، سرطان پوست اسکواموس سل
بازدارندههای RET
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): در درصد کمی از NSCLCها، سلولهای تومور دارای بازآرایی در ژن RET هستند که باعث تولید فرم غیرطبیعی پروتئین RET میشود. این پروتئین غیرطبیعی به رشد سلولهای تومور کمک میکند. داروهای شناختهشده به عنوان بازدارندههای RET میتوانند برای درمان NSCLC پیشرفته با بازآرایی RET استفاده شوند. این داروها به صورت کپسول به صورت خوراکی و معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف میشوند.
نمونههایی از بازدارندههای RET:
- سلپرکاتینیب (Retevmo) یا پرالستینیب (Gayreto) اغلب به عنوان درمان اولیه برای NSCLC متاستاتیک با بازآرایی RET ترجیح داده میشوند.
- کابوزانتینیب (Cometriq, Cabometyx) فعالیتی علیه RET، ROS1، MET و VEGF دارد و میتواند برای درمان NSCLC با جهش RET در شرایط خاصی استفاده شود.
عوارض جانبی بازدارندههای RET:
- عوارض جانبی شایع: خشکی دهان، اسهال یا یبوست، فشار خون بالا، خستگی، تورم دستها و/یا پاها، جوش پوستی، درد عضلانی و مفاصل، کاهش تعداد سلولهای خونی یا تغییرات در سایر آزمایشهای خون
- عوارض نادر اما جدی: آسیب کبدی، آسیب ریوی، واکنشهای آلرژیک، تغییرات ریتم قلب، خونریزی آسان و مشکلات در بهبود زخم
بازدارندههای MET
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): در برخی NSCLCها، سلولهای سرطانی تغییراتی در ژن MET دارند که به آن جهش حذف اگزون 14 MET میگویند و باعث تولید فرم غیرطبیعی پروتئین MET میشود. این پروتئین غیرطبیعی به رشد و گسترش سلولهای سرطانی کمک میکند. داروهای به نام بازدارندههای MET میتوانند برای درمان NSCLC متاستاتیک در صورتی که سلولهای سرطانی دارای انواع خاصی از تغییرات ژن MET باشند، با هدف قرار دادن پروتئین MET استفاده شوند. این داروها به صورت قرص یک یا دو بار در روز مصرف میشوند.
نمونههایی از بازدارندههای MET:
- کپماتینیب (Tabrecta) یا تپوتینیب (Tepmetko) اغلب به عنوان درمان اولیه برای NSCLC متاستاتیک با جهش حذف اگزون 14 MET ترجیح داده میشوند.
- کریزوتینیب (Xalkori) فعالیتی علیه MET، ALK و ROS1 دارد و میتواند برای درمان NSCLC با جهش MET در شرایط خاصی استفاده شود.
عوارض جانبی بازدارندههای MET:
- عوارض جانبی شایع: تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی، تورم دستها و/یا پاها، درد عضلانی و مفاصل، کاهش تعداد سلولهای خونی یا تغییرات در سایر آزمایشهای خون
- عوارض نادر اما جدی: شرایط ریوی به نام بیماری بینابینی ریه (ILD)/پنومونیت؛ آسیب کبدی؛ آسیب به جنین؛ افزایش حساسیت به نور خورشید (فوتوسنسیویتی)
داروهای هدایت شده به HER2
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): در درصد کمی از NSCLCها، سلولهای سرطانی تغییراتی در ژن HER2 (ERBB2) دارند که به رشد آنها کمک میکند. داروهای هدایت شده به HER2 میتوانند برای درمان NSCLC متاستاتیک در صورتی که سلولهای سرطانی دارای انواع خاصی از تغییرات ژن HER2 باشند، استفاده شوند. این داروها به صورت تزریق وریدی داده میشوند. آنها معمولاً هر چند هفته یک بار تجویز میشوند.
نمونههایی از بازدارندههای HER2:
- فم-تراستوزوماب دروکستکان- (Enhertu) nxki یک کنژوگه آنتیبادی-دارو (ADC) است که شامل یک آنتیبادی ساختهشده در آزمایشگاه است که به پروتئین HER2 متصل میشود و داروی شیمیدرمانی را به طور مستقیم به سلولهای سرطانی میرساند. اگر شما قبلاً حداقل یک نوع دیگر درمان دارویی را دریافت کرده باشید، این دارو میتواند برای درمان NSCLC با جهشهای HER2 استفاده شود.
- آدو-تراستوزوماب امتانسین (Kadcyla) نیز یک ADC هدفمند به HER2 است. این دارو میتواند برای درمان NSCLC با جهشهای HER2 در شرایط خاصی استفاده شود.
عوارض جانبی بازدارندههای HER2:
- عوارض جانبی شایع: کاهش تعداد سلولهای سفید خون، قرمز خون و پلاکتها؛ خستگی؛ ریزش مو؛ تهوع و استفراغ؛ درد عضلانی و مفاصل؛ تغییرات در سایر آزمایشهای خون
- عوارض نادر اما جدی، خاص فم-تراستوزوماب دروکستکان: تغییرات در عملکرد قلب؛ کاهش شدید تعداد سلولهای سفید خون، که خطر عفونت را افزایش میدهد
بازدارندههای TRK
نحوه عملکرد (مکانیسم عمل): تعداد بسیار کمی از NSCLCها تغییراتی در یکی از ژنهای NTRK دارند که به آن ادغام ژن NTRK میگویند. سلولهای دارای این تغییرات ژنی پروتئینهای TRK غیرطبیعی تولید میکنند که میتوانند منجر به رشد سلولی غیرطبیعی و سرطان شوند. بازدارندههای TRK پروتئینهای ساختهشده توسط ژنهای NTRK را هدف قرار داده و غیرفعال میکنند.این داروها به صورت قرص، یک یا دو بار در روز مصرف میشوند.
نمونههایی از بازدارندههای TRK:
- لاروترکتینیب (Vitrakyi) یا انتروکتینیب (Rozlytrek) اغلب به عنوان درمان اولیه برای NSCLC متاستاتیک با جهش ادغام ژن NTRK ترجیح داده میشوند.
عوارض جانبی بازدارندههای NTRK:
- عوارض جانبی شایع: آزمایشهای کبدی غیرطبیعی؛ کاهش سلولهای سفید خون و قرمز خون؛ درد عضلانی و مفاصل؛ خستگی؛ اسهال یا یبوست؛ تهوع و استفراغ؛ درد معده
- عوارض نادر اما جدی: تغییرات ذهنی، مانند گیجی، تغییرات خلقی، تغییرات خواب؛ آسیب کبدی؛ تغییرات ریتم و/یا عملکرد قلب؛ تغییرات بینایی؛ آسیب به جنین